زرشک درخچه است خاردار که بعضاً بصورت وحشی اما دانه دار در دامنه کوه های البرز وسایر نقاط کشور دیده شده است اما زرشک کاشته شده قائنات که بنام یاقوت سرخ مشهور می باشد از نوع بی دانه بوده که ارتفاع بوته آن 1.5و گاهی به 2 متر می رسد برگهای آن بیضی شکل دانه دار است که این برگها به صورت دسته ای در کنار تیغه هامی رویند ، گلهای زرد رنگ زیبای آن شامل

ترکیب شیمیایی:

برگ ، چوب ، پوست این گیاه دارای بربرین است که بسیار سمی می باشد. مقدار این آلکا لو ئید در پوست گیاه 7/1 ولی در چوب و برگ آن کمتر است. گل زرشک دارای آلکالوئید دیگری بنام اوکسیاکانتین و نوعی اسانس به مقدار بسیار جزئی است. در جوانه و ریشه زرشک به علاوه نوعی قند ، مواد زرینی ، موسیلاژی مواد پکتیکی وجود دارد. در پوست ریشه علاوه بر او کسیا کانتین آلکالوئید یهای دیگری بنام

خواص درمانی:

طبیعت زرشک سرد و خشک بوده و به علت داشتن بعضی اسیدهای آلی دارای خاصیت کم کنندگی صفرای خون ، دفع صفرا از کبد بوده و در افرادی که شدت عطش دارند باعث نقصان آن می شود وحرارت معده و جگر را کم می کند. اگر زرشک را با داروهای گرم مانند دارچین و عسل مخلوط کنند ومصرف نمایند ، برای تقویت جگر و بهبودی مرض استسقاء و سردی احشاء و بهبودی اسهالهایی که از ضعف کبد و احشاء بوجود می آید ، بکار می رود. آب میوه زرشک استفراغ را ساکت کرده ومخلوط آن را با داروهای مناسب برای مداوای زخمهای امحاء بکار می برند. اگر افراد کم اشتها ازآن بخورند، اشتهای آنان را زیاد می کند. افرادی که سرد مزاجندویا عادت به قولنج ونفح شکم دارند بهتر است ، زرشک را به صورت مفرد مصرف نکنند بلکه با غذاهای شیرین طعم مانند نبات و عسل. میل نمایند زرشک را می توان میوه طول عمر نامید، گیاها نی که بوسیله آب زرشک آبیاری می شوند طول عمرشان بیش ازآنهایی است که باآب تنها آبیاری می شوند. زرشک تب بر بوده و دارای ویتامین ث است. از این نظر در ازدیاد مقاومت بدن در برابر بیماریها به ویژه بیماریهای عفونی و سرماخوردگی نقش موثر و مفیدی دارد . زرشک خون را تصفیه و ترشح ادرار را تحریک می کند در نتیجه دفع ادرار.زیادتر می شود میوه ترش مزه زرشک درطب سنتی ایران برای رفع خارش و سایرعوارض و همچنین بصورت دم کرده برای خوشبو کردن نفس به کارمی رود . مقدار ویتامین ث موجود در زرشک از لیمو ترش بیشتراست. یکی از مهمترین خواص آن خاصیت انطباق عروق، بخوصوص عروق رحمی است. برای کسانیکه از درد کیسه صفرا رنج می برند یکی از با ارزش ترین داروها است.

امور زراعی :

زرشک را توسط پا جوش ها از اواسط پائیز تا اواخر زمستان در میان چاله های به عمق نیم متر غرس کرده و بلا فاصله آبیاری می نمایند و از سال دوم در پاییز هرس و شاخه های خشک و تنه های کم بارده بریده می شود. این درخت نیاز به آب کم داشته و با هر خاکی حتی شور سازگار می باشد وپایه آنرا تا عمق 30 سانتی متر گود کرده تا ضمن رسیدن هوا به ریشه ، نفوذ بیشتر آب امکان پذیر شود زمان برداشت زرشک از اواسط مهر ماه تا پایان آبانماه طول می کشد و